PODGLĄD ATOMU
     
 

Jak szlachta króla wybierała?


Linia chronologiczna


Źródło 1. Jan Matejko. Śmierć Zygmunta II Augusta w 1572 r. w Knyszynie (obraz z 1886 r.)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Death_of_Sigismund_Augustus_at_Knyszyn.JPG]



Źródło 2. Fotografia. Zamek Zygmunta II Augusta w Tykocinie (współczesna rekonstrukcja)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Tykocin_2010castle_fc03.jpg]


Wyjaśnienie

10 września 1573 roku z zamku w Tykocinie, niedaleko Knyszyna, wyruszył kondukt wiozący ciało zmarłego króla Zygmunta II Augusta na Wawel

Źródło 3. Wawel. Krypta Zygmuntowska, w której pochowany jest król Zygmunt II August


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:RoyalGraves.JPG]

bezkrólewie (łac. interregnum) – okres między śmiercią danego króla, a wstąpieniem na tron (koronacją) jego następcy

wolna elekcja (łac. electio virtim ) – wybór króla przez szlachtę, w którym każdy szlachcic mógł wziąć udział osobiście, dysponując jednym głosem

Źródło 4. Jan Matejko. Elekcja 1573 r. (obraz z 1889 r.)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Potega_Rzeczypospolitej_u_zenitu_Zlota_wolnosc_Elekcja_1573.JPG]

Wyjaśnienie

Pierwsza wolna elekcja odbyła się we wsi Kamień koło Warszawy (obecnie dzielnica Praga-Południe)



















Źródło 5. Plan pola elekcyjnego na Woli (obecnie jedna z dzielnic Warszawy)

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Plan_of_the_elective_camp_of_Polish_Kings_in_Wola_near_Warsaw.PNG]

Źródło 6. Świętosław Orzelski o elekcji Henryka Walezego [fragment]


[…] Senatorowie i szlachta zeszli się do namiotu królewskiego za Wisłą na zachód pod wsią Kamień [obecnie Kamionek na Pradze-Południe], ogromnego i pięknie położonego budynku. Był to namiot okrągły, jak gmach wysoki i mogący ogrom ludzi w sobie pomieścić. Z czterech stron po bokach przytykały doń cztery pomniejsze narożne namioty. Całą tę budowlę opasywał z czterech stron parkan na kształt muru rozciągniony i łączący się z czterema wystającymi namiotami. Niedaleko od tego punktu rozpięte zostały w różnych miejscach namioty dla wszystkich województw, dokąd schodziła się codziennie szlachta na narady, także mnóstwo tych i innych zamieszkanych namiotów, przedstawiało widok szeroko rozstawionego obozu.[…]

Świętosław Orzelski – pisarz i polityk, autor opisu wydarzeń z lat 1572 – 1576
Henryk Walezy – pierwszy król elekcyjny, panował w Polsce w latach 1573 – 1575

Ćwiczenia


Oblicz, ile lat panowała w Polsce dynastia Jagiellonów, jeśli pierwszy król z tego rodu Władysław Jagiełło wstąpił na tron w 1386 r., a ostatni Zygmunt II August umarł bezpotomnie w 1572 r.


Na podstawie źródła 1.

Król Zygmunt II August umierał w otoczeniu swojego dworu. Czy wszystkie postaci przedstawione na obrazie Jana Matejki przyjęły tę chwilę ze smutkiem i powagą? Uzasadnij swoje spostrzeżenia.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................


Na podstawie źródeł 2 i 3.

1. Korzystając z mapy w atlasie prześledź trasę konduktu żałobnego zmarłego króla z Knyszyna (i Tykocina) do Krakowa. W jakim mieście na pewno zatrzymał się żałobny kondukt?


Na podstawie źródeł 4-6.

1. Wyjaśnij, co zadecydowało o wyborze okolic Warszawy na miejsce elekcji królewskich.
2. Sformułuj argumenty potwierdzające zdanie, że szlachta Rzeczypospolitej była „narodem politycznym”.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................


3. Zaznacz na planie pola elekcyjnego miejsce, w którym obradował senat, oraz gdzie przebywała szlachta uczestnicząca w elekcji.



Praca domowa


Korzystając z aktualnego planu Warszawy zlokalizuj i zaznacz Pragę-Południe i Wolę – dzielnice stolicy, w których odbyły się wolne elekcje. Jak te wydarzenia z przeszłości Polski są upamiętnione? Odpowiedzi poszukaj w zasobach Internetu. Możesz posłużyć się planem konturowym Warszawy zamieszczonym w podręczniku.



Plan Warszawy


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Warszawa_outline_with_districts_v4.svg]






Tytuł: Jak szlachta króla wybierała?
Opis skrócony: Porozmawiamy o wygaśnięciu dynastii Jagiellonów. Omówimy sytuację w Rzeczypospolitej po śmierci Zygmunta Augusta, poznamy zasady wyboru króla Polski przez szlachtę.
Autor(rzy): Małgorzata Soczewicz
Hasła treści Zygmunt II August, bezkrólewie, wolna elekcja, Warszawa, pole elekcyjne
Uwagi metodyczne Proponuję zwrócić uwagę uczniów na wyzwania, przed którymi stanęła Rzeczpospolita po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta. Ważne jest podkreślenie znaczenia roli całego stanu szlacheckiego podczas wyboru nowego króla. Proponuję zachęcić uczniów do zastanowienia się nad mocnymi i słabymi stronami wolnej elekcji stosując metodę SWOT, umożliwiającą analizę i ocenę wydarzenia omawianego na lekcji. Proponuję skorzystanie z map w powszechnie dostępnych atlasach. Proponuję zwrócić uwagę uczniów na wyzwania, przed którymi stanęła Rzeczpospolita po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta. Ważne jest podkreślenie znaczenia roli całego stanu szlacheckiego podczas wyboru nowego króla. Proponuję zachęcić uczniów do zastanowienia się nad mocnymi i słabymi stronami wolnej elekcji stosując metodę SWOT, umożliwiającą analizę i ocenę wydarzenia omawianego na lekcji. Proponuję skorzystanie z map w powszechnie dostępnych atlasach.
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci